راهنمای خواندن و تفسیر جواب آزمایش + تحلیل آن
خواندن آزمایش خون می تواند به شیوه ای موثر در تشخیص و درمان بیماری ها کمک کند. با دقت به نتایج آزمایش خون، می توانید اطلاعات مهمی از سلامتی خود به دست آورید. انواع آزمایش های خون شامل فشار خون، گلوکز، کلسترول و غیره هستند که تفسیر صحیح آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
راهنمایی هایی برای بهبود تفسیر آزمایش خون و مراقبت های ایمنی در جمع آوری نمونه خون نیز بسیار اهمیت دارند. پیشنهاد می شود همواره پس از انجام آزمایش خون، با پزشک خود مشورت کنید تا تفسیر دقیق تری از نتایج دریافت کنید. این اقدام نه تنها به شناخت بهتر وضعیت سلامتی شما کمک می کند، بلکه درمان های موثرتری را نیز فراهم می آورد.
آزمایش خون چیست؟
خون شما سرشار از سلول ها، آب، مواد مغذی و پروتئین است و یک خون گیری ساده می تواند به شما کمک کند تا از سلامت خود آگاهی پیدا کنید.
آزمایش خون نشان دهنده سلامتی است و نگرانی های بالقوه سلامتی را روشن می کند. پزشک شما ممکن است آزمایش خون را به صورت سالانه یا بیشتر برای پرونده پزشکی توصیه کند. آزمایش خون منظم به شما این امکان را می دهد که شاهد تغییرات سلامتی خود در طول زمان باشید، که می تواند بر انتخاب سبک زندگی شما تاثیر بگذارد.
تفسیر آزمایش خون پنل متابولیک جامع
پنل متابولیک جامع (CMP) یک آزمایش خون رایج است. بیومارکرهای آزمایش شده بینشی از سلامت متابولیک فرد یا توانایی بدن برای پردازش و استفاده از انرژی (غذایی) مصرفی ما ارائه دهند. این نشانگرهای زیستی می توانند تصویری فوری از عملکرد کبد و کلیه، تعادل الکترولیت ها و قند خون در میان سایر عملکردهای حیاتی ارائه دهند.
- گلوکز: گلوکز منبع اصلی سوخت بدن است. این یک عامل مهم در سلامت کلی، طول عمر، فشار خون و کنترل وزن است. محدوده طبیعی برای گلوکز خون ناشتا 65-99 میلی گرم در دسی لیتر است.
- الکترولیت ها: الکترولیت ها برای عملکرد بدن شما حیاتی هستند. سطح الکترولیت ها تحت تاثیر رژیم غذایی، چه هیدراته یا کم آبی و میزان الکترولیت های دفع شده توسط کلیه ها قرار می گیرد.
- سدیم: بی نظمی در سطح سدیم ممکن است نشان دهنده کم آبی بدن، نمک زیاد یا مصرف برخی داروها یا اختلال در عملکرد کبد و کلیه باشد. در خواندن آزمایش خون، محدوده طبیعی سدیم خون باید 135-145 میلی مول در لیتر (mmol/L)باشد.
- کلرید: رژیم غذایی سرشار از سدیم و برخی داروها ممکن است بر سطح کلرید شما تاثیر بگذارد. سطوح خارج از محدوده کلرید نیز می تواند نشان دهنده بیماری های خاصی مانند اختلالات کلیوی باشد. محدوده مرجع برای کلرید 98 تا 106 میلی مول در لیتر است.
- پتاسیم: پتاسیم در تنظیم فشار خون، ضربان قلب، عملکرد کلیه، سطح کلسیم و مصرف انرژی در سلول های عضلانی حیاتی است. در افراد فعال، سطوح بهینه پتاسیم با عملکرد استقامتی بهتر، استخوان های قوی تر و سطح کلسترول و گلوکز سالم تر مرتبط است. در تحلیل آزمایش خون محدوده طبیعی پتاسیم بین 3.7 تا 5.2 mmol/L است.
تحلیل آزمایش خون عملکرد کلیه
CMP همچنین شامل چندین نشانگر است که عملکرد کلیه را اندازه گیری می کند. این ها عبارت اند از:
- کراتینین: این ماده زائدی است که ماهیچه ها به دلیل فعالیت های عادی روزانه تولید می کنند. کلیه های سالم به طور موثر کراتین را از خون فیلتر کرده و آن را دفع می کنند. سطوح غیر طبیعی این نشانگر می تواند نشان دهنده اختلال عملکرد کلیه باشد. در زمان خواندن آزمایش خون باید بدانید که سطح نرمال کراتینین برای مردان حدود 0.7 تا 0.3 میلی گرم در دسی لیتر و برای زنان 0.6 تا 1.1 میلی گرم در دسی لیتر است.
- پروتئین کل: این نشانگر میزان پروتئین موجود در خون را آزمایش می کند. سطوح غیر طبیعی پروتئین خون می تواند نشان دهنده ناهنجاری های کلیوی یا کبدی، سوء تغذیه یا سوء جذب مواد مغذی حیاتی باشد. در تفسیر آزمایش خون سطح طبیعی پروتئین خون بین 6.0 تا 8.3 گرم در دسی لیتر است.
- نیتروژن اوره خون (BUN): BUN یک آزمایش خون است که برای اندازه گیری مقدار یک ماده زائد از کلیه ها، نیتروژن اوره، انجام می شود. سطوح بالای BUN ممکن است نشان دهنده کم آبی یا انسداد مجاری ادراری باشد. سطوح نرمال معمولا بین 6 تا 20 میلی گرم در دسی لیتر است.
اندازه گیری عملکرد کبد
یک CMP همچنین چندین نشانگر را ارزیابی می کند که عملکرد کبد را نشان می دهد. برای تحلیل آزمایش خون عملکرد کبد باید به موارد زیر توجه داشته باشید:
- بیلی روبین کل(RBC): بیلی روبین ماده جانبی تجزیه گلبول های قرمز قدیمی (RBC) است که از طریق کبد پردازش شده و از طریق روده دفع می شود. در حالی که مقداری بیلی روبین در خون طبیعی است، سطوح بالا یا پایین بیلی روبین می تواند نشان دهنده بیماری کبد، اختلالات خونی یا انسداد مجرای صفراوی یا کیسه صفرا باشد. در تحلیل آزمایش خون سطوح نرمال بیلی روبین باید بین 0.2 تا 1.9 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST): AST آنزیمی است که در کبد، قلب، بافت عضلانی و کلیه ها یافت می شود. این آنزیم به متابولیسم پروتئین ها کمک می کند. سطوح بالای AST در خون احتمالا نشان دهنده آسیب به بافت ها است، مانند آنچه در بافت های عضلانی پس از یک تمرین سخت دیده می شود. محدوده طبیعی آن 10 تا 34 IU/L است.
- آلکالین فسفاتاز (ALP): ALP آنزیمی است که در کبد، استخوان ها، کلیه ها و دستگاه گوارش یافت می شود. سطوح غیر طبیعی این آنزیم ممکن است نشان دهنده شرایط مختلف سلامتی باشد. ممکن است برای تایید به آزمایش های خون دیگری نیاز داشته باشد. در خواندن آزمایش خون باید بدانید که محدوده طبیعی این آنزیم 44-47 IU/L است.
- آلانین آمینوترانسفراز (ALT): ALT آنزیمی است که عمدتا در کبد (و همچنین برخی از ماهیچه های اسکلتی) یافت می شود. عملکرد اصلی ALT تبدیل گلوکز ذخیره شده به انرژی است. افزایش سطح ALT در خون ممکن است نشان دهنده آسیب سلول های کبدی یا عضلانی باشد. محدوده نرمال ALT 8-37 IU/L است.
نمونه های موجود در آزمایش شمارش کامل خون (CBC)
CBC یا شمارش کامل خون، یک آزمایش خون برای بررسی کلی سلامت و ارزیابی شرایط سلامتی از جمله کم خونی و عفونت است که موارد زیر در آن بررسی می شود. در تحلیل آزمایش خون کامل به موارد زیر توجه کنید:
- گلبول های قرمز (RBC): گلبول های قرمز به رسیدن اکسیژن را در کل بدن کمک می کنند. داشتن تعداد گلبول قرمز سالم برای بدن شما برای داشتن انرژی لازم برای عملکرد صحیح بسیار مهم است. محدوده طبیعی گلبول های قرمز بین 4.2 تا 5.9 میلیون سلول در میلی متر مکعب یا سی سی سی است.
- گلبول های سفید خون (WBCs): گلبول های سفید به عنوان در برابر عفونت در سیستم ایمنی مبارزه می کنند. همچنین می توانند نشانگر التهاب در سراسر بدن باشند. داشتن تعداد گلبول های سفید خون در محدوده بهینه نشان دهنده سیستم ایمنی قوی و بهبود سلامت کلی است. محدوده طبیعی WBC بین 4300 تا 10800 سانتی متر است.
- هموگلوبین: هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول های قرمز خون یافت می شود و در رساندن اکسیژن از ریه ها به بقیه بدن نقش دارد. سطوح بهینه هموگلوبین با عملکرد بهتر در فعالیت های قدرتی و هوازی مرتبط است. سطح هموگلوبین بین مردان و زنان متفاوت است. در تفسیر آزمایش خون محدوده طبیعی برای Hgb برای مردان 13 تا 18 گرم در دسی لیتر و برای زنان 12 تا 16 گرم در دسی لیتر است.
- هماتوکریت: هماتوکریت اندازه گیری درصد گلبول های قرمز خون است که در جریان خون در گردش هستند. این یکی دیگر از شاخص های میزان اکسیژنی است که خون می تواند انتقال دهد. همچنین سطوح بهینه نیز نشان می‌دهد که بدن شما اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت می‌کند. مردان به طور کلی سطوح بالاتری از هماتوکریت در مقایسه با زنان دارند. نتایج نرمال بین 36 تا 52 درصد متغیر است.
- فریتین: فریتین پروتئینی است که آهن را ذخیره می کند و معیار دقیقی از وضعیت کلی آهن بدن ارائه می دهد. سطوح پایین فریتین ظرفیت بدن برای رساندن اکسیژن به سلول ها و بافت ها را کاهش می‌دهد. نشان‌دهنده این است که شما آهن کافی در رژیم غذایی دریافت نمی‌کنید تا نیازهای بدنتان را برآورده کنید. سطح طبیعی فریتین برای مردان بین 12 تا 300 نانوگرم در میلی لیتر و برای زنان12 تا 150 نانوگرم در میلی لیتر است.
خواندن آزمایش خون کلسترول (پنل چربی)
پنل لیپید یک آزمایش خون است که به بررسی ناهنجاری‌ها در لیپیدها یا چربی‌ها از جمله کلسترول و تری گلیسیرید می‌پردازد. این نشانگرها با هم برای ارزیابی سلامت قلب و خطر بالقوه بیماری های قلبی عروقی آزمایش می شوند. چند نشانگر مختلف در پنل لیپیدی وجود دارد که در خواندن آزمایش خون باید به آن ها توجه داشته باشید:
- کلسترول: سطح طبیعی کلسترول بین 125 تا 200 میلی گرم در دسی لیتر است.
- لیپوپروتئین های با چگالی کم (LDL): سطح نرمال LDL باید کمتر از 110 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
- کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): محدوده طبیعی HDL بین 45 تا 200 میلی گرم در دسی لیتر است.
- تری گلیسیرید: سطح نرمال تری گلیسیرید زیر 150 میلی گرم در دسی لیتر است.
- آپولیپوپروتئین (ApoB): محدوده طبیعی از apoB بین 0 تا 119 میلی گرم در دسی لیتر است.
بیشتر بخوانید: کم خونی چیست و راهکارهای درمان آن
خواندن آزمایش خون هورمونی
آزمایش های خونی که سطوح مختلف هورمون ها را اندازه‌گیری می کنند، می توانند بینش عمیق تری در مورد سلامتی شما ارائه دهند. هورمون ها به عنوان پیام رسان در سراسر بدن عمل می کنند. پس برای حفظ بسیاری از فرآیندهای بدن از جمله متابولیسم، چرخه خواب و بیداری، خلق و خو و رشد و تکامل ضروری هستند.
در تحلیل آزمایش خون هورمونی به سطوح زیر توجه کنید:
- تستوسترون: برای مردان، سطح نرمال تستوسترون بین 250 تا 1100 نانوگرم در دسی لیتر است. محدوده طبیعی سطح تستوسترون در زنان بسیار کمتر است، بین 2 تا 45 نانوگرم در دسی لیتر.
- DHEAS: محدوده طبیعی برای DHEAS در زنان بر اساس سن بسیار متغیر است، اما معمولا بین 10 تا 300 میکروگرم در دسی لیتر است.
- گلوبولین اتصال به هورمون جنسی (SHBG): محدوده طبیعی SHBG در مردان به سن بستگی دارد اما معمولاً بین 10 تا 77 نانومول در لیتر است .سطوح طبیعی SHBG در زنان می تواند از 14 تا 124 نانومول در لیتر متغیر باشد ، اما به سن نیز بستگی دارد.
- کورتیزول: محدوده طبیعی برای سطوح کورتیزول 4-22 ug/dL است.
- استرادیول: محدوده طبیعی برای استرادیول بر اساس وضعیت یائسگی و استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی متفاوت است و از 19 تا 214 pg/mL متغیر است.
- پروژسترون: محدوده طبیعی پروژسترون نیز بسته به فاز چرخه شما متفاوت است، اگرچه سطوح نرمال بین 0-21.5 نانوگرم در دسی لیتر طبقه بندی می شود.
- هورمون محرک تیروئید TSH: محدوده طبیعی TSH در مردان 0.5-4.59 μIU/mLاست. در حالی که محدوده طبیعی TSH در زنان بین 0.4-4.7 μIU/mL بسته به وضعیت یائسگی است.
سایر ریز مغذی های موجود در تفسیر آزمایش خون
ریزمغذی ها ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای عملکرد صحیح بدن هستند، اما در مقادیر کمتری نسبت به درشت مغذی هایی مانند کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها مورد نیاز هستند. تجزیه و تحلیل خون ریزمغذی ها بینش های عینی را در مورد اینکه آیا شما مواد مغذی کافی برای ارتقاء عملکرد مطلوب دریافت می کنید، ارائه می دهد.
پس در زمان خواندن آزمایش خون ممکن است بیومارکرهای زیر آمده باشد:
- ویتامینD: محدوده طبیعی 30-100 نانوگرم در میلی لیتر است.
- ویتامین B12: محدوده نرمال 190 pg/mL تا 950 pg/mL است.
- منیزیم: محدوده طبیعی 1.5 mg/dL تا 2.5 mg/dL است .
- منیزیم RBC: محدوده طبیعی 4 میلی گرم در دسی لیتر تا 4/6 میلی گرم در دسی لیتر است .
توجه: در زمان تفسیر آزمایش خون باید توجه داشته باشید که محدوده مقادیر نرمال آزمایشگاهی برای همه آزمایش ها ممکن است در آزمایشگاه های مختلف و بر اساس سن و جنس بیمار کمی متفاوت باشد.
سخن آخر
در نهایت، مطالعه و درک صحیح نتایج آزمایش خون از اهمیت بالایی برخوردار است. با شناخت معیارهای نرمال و غیرنرمال هر پارامتر، می‌توانید بهبودی در وضعیت سلامتی خود داشته باشید و از بیماری های محتمل پیشگیری کنید. مشاوره با پزشک و توجه دقیق به نتایج آزمایش، تاثیر مثبتی بر بهبود وضعیت سلامتی شما خواهد داشت.
