دیسک کمر از علل، علائم و درمان این بیماری
مشکلات دیسک کمر شایع هستند، اما به ندرت نیاز به جراحی دارند. بیش از 90 درصد برآمدگی ها یا فتق های دیسک که باعث درد در پا می شوند با استراحت، گرما، داروهای ضد درد و تسکین دهنده ها، فیزیوتراپی و انفیلتراسیون موضعی بهبود می یابند. دیسک کمر با کمردردی که در اثر تحریک مفاصل مهره ای یا ساختارهای رباط ایجاد می شود، متفاوت است. اين نوع کمردرد برخلاف دیسک کمر، دردی در ساق پا ایجاد نمی کند.
بیماری دیسک کمر منعکس کننده ساییدگی و پارگی دیسک های بین مهره ای است. ستون مهره ها یا ستون فقرات از 33 مهره (7 مهره گردنی، 12 مهره پشتی، 5 مهره کمری، 5 مهره خاجی، 4 دنبالچه) تشکیل شده است که توسط دیسک های بین مهره ای از یکدیگر جدا می شوند.
دیسک های بین مهره ای از یک هسته متشکل از 80 درصد آب و یک حلقه محیطی(هسته ژلاتینی) تشکیل شده اند. این دیسک ها باعث انعطاف پذیری ستون فقرات و تحکیم مهره ها می شوند و به عنوان ضربه گیر عمل می کنند. با افزایش سن، حمل مکرر اشیا سنگین، نشستن طولانی مدت، دیسک ها فرسوده و کم آب می شوند، انعطاف پذیری خودشان را از دست می دهند و منجر به بیماری دیسک کمر می شوند.
بیماری دیسک کمر، ساییدگی یک یا چند دیسک بین مهره ای در ناحیه کمری ستون فقرات است، ناحیه ای که از 5 مهره تشکیل شده است که توسط دیسک ها از هم جدا شده اند. بیماری دیسک کمر اغلب در سطح L4-L5 رخ می دهد و منجر به کمردرد می شود. اگر چندین دیسک بین مهره ای ساییده شود، بیماری پلکانی دیسک کمر اتفاق می افتد.
علل دیسک کمر
دیسک کمر اغلب در دهه چهارم و پنجم زندگی رخ می دهد، اما در هر سنی نیز ممكن است اتفاق بیفتد. 2 تا 3 درصد از مردم در طول زندگی شان دچار فتق دیسک کمر می شوند. بیماری بیرون زدگی دیسک (فتق دیسک) با فشار عصب اتفاق می افتد و منجر به درد عصب و عضله می شود. مطالعات نشان داده است که خطر فتق دیسک در افراد سیگاری بیشتر است.
در میان علل و عوامل خطر بیماری دیسک کمر می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افزایش سن: عامل اصلی آسیب دیسک های بین مهره ای است. با افزایش سن، تامین مواد مغذی و آب به دیسک های بین مهره ای بدتر می شود و بدن فرآیند تخریب پیشرونده را به حرکت در می آورد. ترک های ظریفی در غضروف فیبری سخت ایجاد می شود و هسته ژلاتینی دیسک های بین مهرهای می تواند به درون آن نفوذ کنند. این امر منجر به برآمدگی دیسک بین مهره ای (بیرون زدگی دیسک بین مهره ای) و پارگی حلقه فیبری و یا فتق دیسک (پرولاپس) می شود.
- تروما و میکرو ترومای مکرر به ستون فقرات: کارهایی نظیر حمل بار سنگین یا ارتعاشات یا تكان خوردن در هنگام نشستن های طولانی مدت منجر به آسیب کمر می شود (کارهای سنگین ساخت و ساز، جابجایی، رانندگان کامیون و غیره).
- اضافه وزن: با گذشت زمان فشاری به ستون فقرات وارد می کند.
- سبک زندگی: کمبود آب بدن و رژیم غذایی بسیار غنی، خطر ابتلا به بیماری دیسک را افزایش می دهد. همچنین فقدان ورزش بدنی، منجر به تحلیل رفتن عضلات و کاهش حمایت از ستون فقرات می شود.
علائم دیسک کمر
علائم دیسک کمر به میزان آسیب دیسک بین مهره ای و میزان فشردگی مهره های ناشی از بیماری دیسک بستگی دارد. یکی از علائم اصلی دیسک کمر، درد است که در قسمت پایین کمر (کمر درد)، ظاهر می شود. این درد می تواند متناوب، گذرا یا مزمن باشد. همچنین درد با حرکت، سرفه و عطسه بيشتر حس می شود.
اگر بیماری دیسک کمر باعث فشرده شدن عصب یا ریشه عصبی شود، در پاها احساس گزگز رخ می دهد. در موارد شدید از دست دادن حساسیت و حتی در شدیدترین موارد از دست دادن تحرک نیز اتفاق می افتد.
نشانه های دیسک کمر
نشانه های دیسک کمر با توجه به ریشه عصبی آن عبارتند از:
L4: درد در ران تا زانو، بی حسی در جلوی ران و قسمت داخلی ساق پا، عدم قدرت هنگام بالا رفتن از پله ها (باز کننده زانو).
L5: درد در باسن و در لبه خارجی ران تا پایین پا، بی حسی در انگشت شست پا، ضعف بالا برنده پا، به خصوص بلند کردن شست پا.
S1 : درد در باسن و پشت ساق پا تا پا، بی حسی در لبه خارجی پا و در انگشت کوچک، ضعف قوس پا.
بیشتر بخوانید :آرتروز گردن در سالمندان از پیشگیری تا درمان
چگونه بیماری دیسک کمر را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص بیماری دیسک کمر، پزشک ابتدا یک معاینه بالینی برای تشخیص سفتی (محدودیت حرکت ستون فقرات و پاها)، شدت درد و عملکرد عصبی (تست مهارت های حرکتی، رفلکس ها، حساسیت) انجام می دهد. سپس معاینه خود را با عکسبرداری از ستون فقرات، سی تی اسکن یا ام آر آی تکمیل می کند. معاینات رادیولوژیک در کمردرد مزمن ضروری نیست. رادیوگرافی به طور کلی به عنوان اولین هدف تجویز می شود و می توان از MRI برای تکمیل آن، با اندازه گیری با دقت بیشتر سطح ساییدگی دیسک های بین مهره ای استفاده کرد.
راه های درمان بیماری
هدف از درمان های پزشکی بیماری التهابی یا مزمن دیسک کمر، کاهش درد است. این درمان ها شامل تجویز شل کننده های عضلانی، مسکن ها و ضد التهاب ها و در صورت عدم پاسخ کافی به این داروها، انفیلتراسیون کورتیکواستروئیدی است.
فعالیت بدنی سازگار، جلسات فیزیوتراپی و آشنایی با وضعیت های صحیح در هر شرایطی بایستی درمان را کامل کند. در مورد بیماری مزمن دیسک کمر، اگر داروها و فیزیوتراپی (معروف به درمان های محافظه کارانه) درد و سفتی را کاهش ندهند، مداخله جراحی صورت می گیرد.
اینکه جراح کدام روش جراحی را انتخاب می کند به نوع و شدت فتق دیسک بستگی دارد. اصل اساسی هر نوع عمل دیسک کمر این است که تا حد امکان غیر تهاجمی باشد. این کار با کوچکترین برش پوست شروع می شود، تا جراحی کم تهاجمی باشد. به این ترتیب فقط مقدار کمی از بافت آسیب دیده و ستون فقرات تحت تاثیر قرار می گیرد.